Vaktijdschrift: ‘Taalontwikkeling slim stimuleren met AI’

Beste vrienden van de taal,

In deze blog duik ik graag in het artikel uit Klasse (25/10/2024) over de mogelijkheden én grenzen van AI in de les Nederlands en bij schrijftaken. Een thema dat me persoonlijk enorm boeit.

AI is vandaag alomtegenwoordig. Als school sta je voor de keuze: ga je deze technologie verbieden of kritisch omarmen? Zelf geloof ik dat die tweede optie de verstandigste is. AI valt immers niet meer weg te denken uir onze samenleving. Als leerkracht moeten we mijns inziens niet alleen onze eigen kennis over dit onderwerp aanscherpen, maar ook onze leerlingen de digitale vaardigheden aanleren om er op een doordachte manier mee om te gaan.

In het artikel komen verschillende boeiende voorbeelden aan bod van hoe je AI kunt gebruiken in de lessen Nederlands. Zo is er het voorbeeld van leerlingen die Middelnederlandse teksten hertalen via ChatGPT. Door de oorspronkelijke tekst naast de moderne versie te leggen, kunnen ze beide versies analyseren én wordt de taak haalbaar voor iedereen, ook voor leerlingen met een taalachterstand. Een bijzonder bruikbare tip, die ik zeker wil meenemen in mijn eigen lessen.

En hoe zit het dan met schrijftaken en huiswerk? Door ChatGPT moeten we ons schrijfonderwijs herdenken, zeker bij thuistaken. Maar eerlijk… hoe ‘eerlijk’ waren die vroeger al? Hoeveel ouders hebben nooit eens de taak van hun zoon of dochter gemaakt? En hoeveel leerlingen zochten vroeger al boekbesprekingen op in databanken? Ook ik vroeg me de laatste tijd vaak af hoe je vandaag nog schrijftaken kunt geven als je zeker wil zijn dat leerlingen ze zelf schrijven. Je wil tenslotte dat ze leren denken, hun mening formuleren en hun gedachten helder op papier krijgen. Klakkeloos kopiëren wat ChatGPT voorschotelt, maakt niemand tot een betere schrijver.

Het artikel stelt daarom voor om de focus te verschuiven van het eindproduct naar het leerproces. Laat leerlingen bijvoorbeeld een AI-tekst beoordelen op basis van criteria: zijn er sterke verwijswoorden gebruikt, is het besluit krachtig, zit er beeldspraak in? Zo leer je hen kritisch omgaan met automatisch gegenereerde teksten en zien ze tegelijk de beperkingen ervan. Bovendien zullen ze ontdekken dat hoe meer taalgevoel en schrijfvaardigheid ze zelf hebben, hoe beter ze AI-teksten kunnen omzetten in een goede eigen tekst.

Misschien moeten we zelfs anders gaan evalueren en eerder punten geven op de verwerking in de klas. Hoe presenteren leerlingen hun bevindingen? Welke argumenten gebruiken ze? Dat soort reflectie vraagt inzicht én vakkennis. Misschien is het wel logischer om hun denkwerk te beoordelen dan de huistaak zelf.

Er zijn dus zeker ook positieve kanten aan deze technologie. Het kan bijvoorbeeld een uitstekende co-piloot zijn wanneer leerlingen zelf teksten neerpent en AI enkel inzetten om spellings- of taalfouten op te sporen. Nog waardevoller wordt het wanneer leerlingen feedback vragen over de gemaakte fouten. Op die manier kan AI zelfs een meerwaarde betekenen op het niveau van het leerproces zelf. Voor leerlingen die minder schrijfvaardig zijn, zoals bij dyslexie, kan AI mogelijks drempelverlagend werken. Ze kunnen hun gedachten formuleren zonder angst voor fouten, omdat AI fungeert als 'stok achter de de deur'.

Ik ben dus zelf voorzichtig enthousiast. Dat de invloed van AI de komende jaren alleen maar zal groeien, staat voor mij vast. En dus kunnen we er maar beter verstandig mee leren werken, ook in de klaspraktijk. Niet alleen binnen het vak Nederlands of bij schrijftaken, maar ook voor de leerkracht zelf kan AI heel wat werk uit handen nemen. Zie AI als een handig hulpmiddel dat tijd bespaart. Tijd die je als leerkracht vervolgens in je leerlingen kunt investeren. Ik denk hier bijvoorbeeld aan ondersteuning bij het maken van les- of examenmateriaal of bij het schtijven van een lesvoorbereiding wanneer de inspiratie even uitblijft of wanneer er geen kant-en-klaar materiaal beschikbaar is.

Uit onderzoek blijkt bovendien dat een AI-model toetsen en examens objectiever en nauwkeuriger verbetert dan een leerkracht, op voorwaarde dat er een duidelijke, gedetailleerde rubric gebruikt wordt. Op zoek naar een originele lesopener of heldere toetsvragen? AI kan je een stevige voorzet geven, maar de bal moet je nog altijd zelf in het doel trappen.

Want uiteindelijk blijft het antwoord van ChatGPT een basis waarop je je eigen vakkennis moet loslaten. Dat geldt voor jezelf én voor je leerlingen. Er zal altijd behoefte zijn aan vakmanschap dat verder reikt dan wat algoritmes kunnen.

En uiteindelijk blijf jij als leerkracht nog altijd het meest waardevolle ‘instrument’ voor je leerlingen. Daar kan geen AI tegenop.

Met hoopvolle groet,

Griet